Podatkowy mechanizm komercjalizacji własności intelektualnej

W obu ustawach o podatku dochodowym znalazły się jednobrzmiące definicje dwóch nowych pojęć. Co prawda nie zdecydowano się na zdefiniowanie spółki komercjalizującej – czyli podmiotu powołanego do gospodarczego wykorzystania wniesionej do niej aportem  komercjalizowanej własności intelektualnej, wszakże z przepisów jednoznacznie wywieźć można, że chodzi w tym przypadku o spółkę z o.o. oraz spółkę akcyjną. Ustawodawca posłużył się bowiem zwrotem „objęcie udziałów (akcji) w spółce kapitałowej”. Zdefiniowano natomiast terminy:

1. komercjalizowana własność intelektualna – który oznacza:
   1. patent, dodatkowe prawo ochronne na wynalazek, prawo ochronne na wzór użytkowy, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego lub prawo z rejestracji topografii układu scalonego oraz prawo do uzyskania powyższych praw lub prawo z pierwszeństwa – określone w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej,
   2. autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego,
   3. równowartość udokumentowanej wiedzy (informacji) nadającej się do wykorzystania w działalności przemysłowej, naukowej lub handlowej (know-how),
   4. prawa do korzystania z praw lub wartości wymienionych w lit. a-c na podstawie umowy licencyjnej;
   5. podmiot komercjalizujący – który oznacza:
   6. uczelnię w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym,
   7. spółkę utworzoną na podstawie art. 86a ust. 1 lub art. 86b ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym,
   8. Polską Akademię Nauk lub jej instytut naukowy w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk,
   9. spółkę utworzoną na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk – z przepisu tego wynika, że Akademia i jej instytuty mogą tworzyć spółki bez dookreślenia, czy chodzi o spółki osobowe, czy kapitałowe, bądź oba te rodzaje,
   10. instytut badawczy w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych,
   11. spółkę utworzoną na podstawie art. 17 ust. 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych – w oparciu o ten przepis mogą być tworzone wyłącznie spółki kapitałowe,
   12. twórcę uprawnionego do praw lub wartości wymienionych w pkt 1 lit. a-c, a także zawarcia umowy licencyjnej, o której mowa w pkt 1 lit. d,
   13. międzynarodowy instytut naukowy utworzony na podstawie odrębnych przepisów, działający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

– jeżeli wnosi do spółki kapitałowej komercjalizowaną własność intelektualną (zob. art. 4a pkt 23 i 24 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych [CIT] oraz art. 5a pkt 23 i 24 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych [PIT]).

Mechanizm odroczenia

Przychodem podmiotu komercjalizującego wnoszącego do spółki komercjalizującej wkład w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej, która jednocześnie nie wchodzi w skład przedsiębiorstwa, bądź jego zorganizowanej części jest nominalna wartość udziałów albo akcji w spółce objętych w zamian za taki wkład niepieniężny. Należy wszakże pamiętać o tym, że w przypadku, gdy wartość ta odbiegać będzie od cen rynkowych, przychód ten może określić organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.

Najważniejszym jest wszakże, iż opisywana regulacja zmienia moment powstania obowiązku podatkowego. Zgodnie z nią bowiem, przychód podmiotu komercjalizującego (wnoszącego wkład do spółki) powstaje co do zasady w dniu w którym upływa okres 5 lat od dnia objęcia udziałów albo akcji w spółce kapitałowej w zamian za wkład niepieniężny w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej. Wyjątek od tej sytuacji stanowią następujące zdarzenia, których zaistnienie powoduje wcześniejsze powstanie obowiązku podatkowego:

• zbycie, umorzenie lub unicestwienie tych udziałów albo akcji – do unicestwienia udziałów bądź akcji może dojść w trakcie procedury przejmowania albo dzielenia spółki komercjalizującej,
• postawienie w stan upadłości lub likwidacji podmiotu komercjalizującego lub podmiot ten przestał być podatnikiem podlegającym w kraju opodatkowaniu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania (zob. art. 12 ust. 1b pkt 5 CIT, art. 17 ust. 1a pkt 5 PIT).

Przychód z tytułu objęcia udziałów w zamian za ww. wkład niepieniężny ustala się zatem bądź na dzień, w którym upłynął 5-letni okres odroczenia, bądź też na dzień poprzedzający dzień wystąpienia jednej z wskazanych okoliczności – jeżeli miały one miejsce przed upływem okresu odroczenia. 

Koszty uzyskania przychodu ustala się zaś w obu przypadkach, w wysokości określonej według stanu obowiązującego na dzień wniesienia wkładu niepieniężnego w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej przypisując mu wartość początkową przedmiotu wkładu zaktualizowaną zgodnie z odrębnymi przepisami oraz pomniejszoną o dokonaną przed wniesieniem tego wkładu sumę odpisów amortyzacyjnych. Kosztem są także kwoty poniesione na objęcie udziałów albo akcji w zamian za aport (np. koszty notarialne) (zob. art. 15 ust. 1j pkt 1 lub 3 oraz ust. 1o CIT, art. 22 ust. 1o PIT).

Jeżeli natomiast zbycie udziałów nastąpiło po okresie odroczenia zastosowanie znajdą ogólne zasady określania dochodu do opodatkowania. Przychód wyrażony będzie zatem w wyrażonej w umowie cenie sprzedaży. Kosztem będzie zaś nominalna wartość udziałów albo akcji objętych za aport (zob. art. 15 ust. 1k CIT, art. 22 ust. 1f PIT).

Fragment pochodzi z:
M. Koralewski, Komercjalizowanie własności intelektualnej w procesie tworzenia spółki kapitałowej

LEX dla Notariuszy
http://www.produkty.lex.pl/notariusz