Zarządzanie spółką…

Zarządzanie spółką jawną

Ustalenie zasad zarządu i reprezentacji spółki jest jednym z podstawowych sposobów unikania konfliktów między wspólnikami w czasie prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej. W spółce jawnej jest to o tyle istotne, że spółka ta nie posiada żadnych organów zarządczych, czy też kontrolnych, a wszelkie uprawnienia znajdują się bezpośrednio w gestii jej wspólników.

Na wstępie należy rozróżnić pojęcia reprezentacji spółki oraz prowadzenia jej spraw. Pierwszy z nich oznacza występowanie w imieniu spółki względem osób trzecich, drugi zaś odnosi się do wewnętrznych stosunków spółki (sprawy pracownicze, bieżąca działalność spółki bez udziału osób trzecich).

Co do zasady zarówno prawo reprezentowania spółki, jak również prowadzenia jej bieżących spraw przysługuje każdemu ze wspólników w tym samym zakresie. Wspólnicy jednakże w umowie spółki mogę te zasady zmienić. I tak, umowa spółki może przewidywać, że wspólnik:

• jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo
• jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem.

Odnośnie zaś prowadzenia spraw spółki dodatkowego rozróżnienia wymaga ich zakres. Ustawodawca wyróżnia bowiem sprawy „nieprzekraczające zwykłych czynności spółki” oraz sprawy, które przekraczają ich zakres. Pierwsze pojęcie należy odnieść do spraw związanych z bieżącą działalnością spółki, tj. takich które ze swojej natury nie wymagają angażowania wszystkich wspólników z uwagi na ich oczywistość, czy też małe znaczenie. Są to zazwyczaj sprawy związane ze zwykłą działalnością spółki w jej podstawowym zakresie. Pozostałe zaś sprawy należą do kręgu „przekraczających zwykłe czynności spółki”. Rozwiązaniem stosowanym w praktyce obrotu oraz godnym polecenia jest umieszczenie w umowie spółki katalogu czynności, które uznawane są za należące do jednej albo obu kategorii. Pozwala to uniknąć sporów kompetencyjnych, oba rodzaje czynności charakteryzują się bowiem innym reżimem decyzyjnym.

Co do zasady sprawy nieprzekraczające zwykłych czynności spółki mogą być prowadzone przez każdego ze wspólników, o ile jednak przed załatwieniem takiej sprawy, choćby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej przeprowadzeniu, wymagana jest uprzednia uchwała wszystkich wspólników. W sprawach przekraczających zwykłe czynności spółki niezbędna jest natomiast zawsze zgoda wszystkich wspólników spółki. W modelu podstawowym zgoda wszystkich wspólników niezbędna jest również do ustanowienia prokury. Odwołać prokurę może zaś każdy wspólnik. Każdy ze wspólników może również samodzielnie dokonać czynności nagłej, tj. takiej której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę. Uprawnienie to przysługuje także względem czynności przekraczających zwykłe czynności spółki, o ile oczekiwanie na uchwałę wspólników zagraża spółce szkodą.

Prowadzenie spraw spółki może być również powierzone jednemu lub kilku wspólnikom bądź na mocy umowy spółki, bądź na podstawie późniejszej uchwały wspólników. Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw spółki. Wprowadzenie tej modyfikacji wpływa również na sposób podejmowania uchwał przez wspólników:

• w sprawach nieprzekraczających zwykłych czynności spółki – zamiast uchwały wszystkich wspólników wystarczająca jest uchwała tylko tych spośród wspólników, którym przysługuje prawo prowadzenia spraw spółki,
• do ustanowienia prokury wystarczająca jest uchwała wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki,
• odwołać prokurę może każdy wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki,
• prawo wykonania czynności nagłej przysługuje każdemu ze wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki,
• w pozostałych sprawach niezmiennie wymagana jest uchwała wszystkich wspólników.

Umowne zmiany zasad prowadzenia spraw spółki nie mogą jednakże prowadzić do powierzenia prowadzenia tych spraw wyłącznie osobom spoza grona wspólników, a także nie mogą ograniczać prawa wspólników do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki oraz do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki.

Na koniec należy wskazać, że każdy ze wspólników może zostać pozbawiony prawa reprezentowania spółki lub prowadzenia jej spraw na mocy prawomocnego wyroku sądowego. Wyrok taki może zostać wydany jednakże tylko z ważnych powodów (np. choroby wspólnika, faktycznej niemożności wykonywania przez niego jego obowiązków, prowadzenia przez wspólnika działalności szkodliwej dla spółki). Każdy ze wspólników może ponadto domagać się zwolnienia go przez sąd, z ważnych przyczyn, z obowiązku prowadzenia spraw spółki.