Wpływ darowizny na spadkobranie

Wpływ darowizny na spadkobranie

Być może nawet nie zdajesz sobie sprawy, że darowizna uczyniona przez spadkodawcę może wpływać na twoje rozliczenia ze spadkobiercami. Wynika to z faktu, że wartość niektórych darowizn jest doliczana do spadku. Dotyczy to także darowiz obejmujących:

• ogół praw i obowiązków w spółkach osobowych,
• udziały w spółce z o.o.,
• akcje prostej spółki akcyjnej oraz akcje spółki akcyjnej.

Przyjmuje się bowiem, że składniki majątku, które spadkodawca przekazał w formie darowizny są częścią spadku. I od tak określonego spadku określa się wartość zachowków. Powyższa zasada dotyczy dwóch grup darowizn:

• tych, które zostały dokonane na rzecz spadkobierców lub osób uprawnionych do zachowku – niezależnie od daty ich dokonania,
• takich, które spadkodawca dokonał nie później niż dziesięć lat przed śmiercią – na rzecz innych osób aniżeli jego spadkobiercy i osoby uprawnione do zachowku po nim.

Nie dolicza się do spadku również drobnych darowizn zwyczajowo czynionych w określonych sytuacjach. Chodzi tu przykładowo o okazjonalne prezenty wręczane w związku z różnego typu okolicznościami.

Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Wynika z niej po pierwsze, że przy obliczaniu wartości spadku nie uwzględnia się zmian w przedmiocie darowizny dokonanych przez obdarowanego. Z drugiej wszakże strony, ustawodawca nakazuje uwzględnić – przy obliczaniu wartości masy spadkowej – aktualne ceny przedmiotu darowizny. Tym samym należy wycenić ile w chwili ustalania zachowku wynosiłaby wartość przedmiotu darowizny, np. udziałów, bądź akcji w spółce kapitałowej.

Można zapytać, czym w praktyce skutkuje to, że darowizna doliczana jest do wartości spadku. Niestety dla obdarowanego może wiązać się z koniecznością przynajmniej częściowej spłaty spadkobierców. Jeżeli bowiem pozostały majątek spadkowy – tj. bez darowanych jednostek uczestnictwa w spółkach handlowych – nie wystarcza na pokrycie zachowków po zmarłym, to jego spadkobiercy mogą domagać się stosownej spłaty poprzez instytucję zachowku.

Jeżeli jednak obdarowany sam uprawniony byłby do zachowku po zmarłym, jego odpowiedzialność nie może pozbawić go tego zachowku. Innymi słowy, względem pozostałych spadkobierców odpowiada jedynie do wartości darowizny pomniejszonej o przypadający na niego zachowek.

Co prawda zachowek kojarzy nam się przeważnie z dziedziczeniem testamentowym. Jednakże opisane powyżej zasady doliczania darowizn do spadku mogą znaleźć zastosowanie również, gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu. Stanie tak się, gdy darowana rzecz albo prawo stanowiły główny składnik spadku i pozostały majątek nie wystarcza na zaspokojenie spadkobierców ustawowych. W takim przypadku mogą oni domagać się od obdarowanego, aby ten przekazał im kwoty do wysokości, jaka odpowiadałaby ich zachowkom.

Darowiznę taką traktuje się zatem podobnie, jak testament. W obu bowiem przypadkach dochodzi do wyłączenia od dziedziczenia spadkobierców ustawowych. Gdyby bowiem ustawodawca nie rozciągnął omawianej zasady na przypadek dziedziczenia ustawowego, to spadkodawcy mogliby w prosty sposób pozbawić swoich spadkobierców ustawowych prawa do spadku oraz prawa do zachowku i to bez konieczności wydziedziczania ich.

Roszczenie to ulega również przedawnieniu z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu. Natomiast roszczenie przeciwko osobie zobowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy darowizn przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku. Spadek zaś otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Sukcesja w biznesie to planowanie strategiczne mające na celu ukształtowanie zasad przejęcia przedsiębiorstwa przez następców. Pomożemy zaplanować proces sukcesji oraz wdrożyć go w życie. Świadczymy profesjonalne usługi prawne i podatkowe mające na celu optymalizację procesu przekazywania spółek i przedsiębiorstw. Działamy w interesie właścicieli, wspólników, spadkobierców, zarządów, a także samych spółek.

Zapraszamy do zapoznania się z naszymi artykułami oraz do kontaktu z naszą Kancelarią. Oferujemy elastyczne i konkurencyjne zasady współpracy