Ważne zmiany w 2016 roku

1. Zmiany w prawie spółek (KSH)

Nowelą z 28 listopada 2014 r. wprowadzono szereg zmian w Kodeksie spółek handlowych mających na celu znaczne zwiększenie zakresu oraz ilości czynności, jakie mogą być podejmowane w formie elektronicznej. Ze względu na wielość i charakter zmian ustawodawca zdecydował się na ich dwustopniowe wprowadzenie. Pierwszy etap wdrożony został z dniem 15 stycznia 2015 r., zaś drugi zacznie obowiązywać w dniu 01 kwietnia 2016 r.. Odrębnie wspomnieć należy o obowiązkach nałożonych na podmioty wpisane do rejestru KRS, których okres realizacji przypada na 2016 rok. Zmiany te można ująć w następujące kategorie:

1.Spółki jawne, spółki komandytowe oraz spółki z o.o. zawiązane przez internet:

a.wprowadzenie możliwości podejmowania niektórych uchwał, w tym zmiany umowy spółki oraz składania sprawozdań finansowych przez internet (od 01.04.2016 r.),

b.wprowadzenie możliwości powołania prokurenta przez internet (dla nowych spółek od 15.01.2015 r., w pozostałym zakresie od 01.04.2016 r.),

2.Podmioty wpisane do rejestru KRS, w tym spółki handlowe, stowarzyszenia i fundacje:

a.obowiązek złożenia informacji o dniu kończącym rok obrotowy (w okresie od 15 .01.2015 r. Do 15.01.2016 r.),

b.obowiązek dostosowania wpisu w zakresie przedmiotu działalności podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, do nowych wymogów – od 15 stycznia 2015 roku w rejestrze wpisywanych będzie nie więcej niż dziesięć pozycji, w tym jeden przedmiot przeważającej działalności na poziomie podklasy (w okresie od 15.01.2015 r. Do 15.01.2020 r.).

2. Ustawa o rachunkowości

Ustawą z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości [dalej: Ustawa] oraz niektórych innych ustaw, której zasadnicze przepisy weszły w życie z dniem 23 września 2015 r., dokonano implementacji do krajowego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylającej dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG (Dz. Urz. UE L 182 z 29.06.2013, s. 19) [dalej: Dyrektywa]. Przedmiotowa Dyrektywa, a w ślad za nią nowelizacja ustawy o rachunkowości wprowadza liczne zmiany, do których należą w szczególności:

1. możliwość  sporządzania uproszczonego sprawozdania finansowego przez jednostki małe,
2. stosowania uproszczonych zasad rachunkowości dla szerszego katalogu jednostek niż dotychczas w zakresie ewidencji umów leasingu, ujmowania odroczonego podatku dochodowego oraz wyceny instrumentów finansowych,
3. zmienione zasady sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych,
4. usunięcie kategorii zysków i strat nadzwyczajnych dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,
5. wprowadzenia nowego rodzaju sprawozdania finansowego, które składane będzie w związku z dokonywaniem w danym roku obrotowym płatności na rzecz administracji publicznej,
6. rozszerzenie katalogu podmiotów zobligowanych do badania sprawozdań finansowych, a także treści opinii sporządzanej przez biegłego rewidenta oraz sankcji dla kierowników jednostek,
7. ujednolicenie przepisów w zakresie terminu przeliczania na walutę polską wielkości wyrażonych w euro.

3. Zmiany w postępowaniu upadłościowym

Z dniem 01 stycznia 2016 roku wchodzi w życie nie tylko nowelizacja ustawy z 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze, ale także nowa ustawa z 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne. Obie ustawy tworzyć mają razem kompleksowy zbiór zasad postępowania stosowany w przypadkach niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością dłużnika.

Przechodząc bezpośrednio do znowelizowanej ustawy o prawie upadłościowym i naprawczym, na wstępie zwrócić trzeba uwagę, iż w związku z usunięciem przepisów regulujących postępowanie naprawcze, zmianie uległ także tytuł ustawy, która od 01 stycznia 2016 roku nosi nazwę „prawo upadłościowe”. Do pozostałych, najważniejszych zmian wprowadzonych omawianą nowelą zaliczyć należy w szczególności:

1.      doprecyzowanie przesłanek ogłoszenia upadłości dłużnika (art. 11-13),

2.      zmiany we wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 21-22a),

3.      wprowadzeniem trybu przygotowanej likwidacji (art. 56a-56h),

4.      skutków ogłoszenia upadłości (art. 83, art. 98, art. 109-110a, art. 114, art. 128, art. 145-7),

5.      zwiększenie roli rady wierzycieli (art. 201-213),

6.      zmianę katalogu kosztów postępowania (art. 230, art. 343),

7.      zmiany w kategoriach wierzytelności i liście wierzytelności (art. 239-245a, art. 342),

8.      fakultatywny układ w upadłości (art. 266a-266f),

9.      zmiany w procedurze orzekania zakazu prowadzenia działalności gospodarczej (art. 373-377).

4. Nowe prawo restrukturyzacyjne

Ustawa z 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne zastępuje dotychczasowe postępowanie naprawcze czterema nowymi trybami, których założeniem jest zapobieżenie upadłości i likwidacji przedsiębiorstwa dłużnika oraz umożliwienie mu polubownej spłaty zobowiązań względem wierzycieli. Nowa ustawa przejęła także regulację postępowania układowego, znanego dotychczas jako postępowanie o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu.

W zakresie postanowień i rozwiązań ogólnych ustawa ta opiera się na analogicznych zasadach, jak przepisy znowelizowanej ustawy Prawo upadłościowe. Obie ustawy mają bowiem tworzyć jeden spójny system. Z tych też względów zarówno terminy, jak i główne pojęcia, organy i instytucje w obu ustawach są zbliżone. Dotyczy to zwłaszcza funkcji sądu, sędziego-komisarza oraz zwiększonych uprawnień rady wierzycieli.

Aby uniemożliwić konkurencję postępowań przewidzianych w obu aktach prawnych wprowadzono do nich tożsame rozwiązania kolizyjne. Zakładają one, że pierwszeństwo znajdują tryby restrukturyzacyjne, stąd też sąd upadłościowy wstrzymywać będzie rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie wniosku restrukturyzacyjnego. Wyjątek stanowić będzie sytuacja, gdy takiemu postępowaniu sprzeciwia się interes ogółu wierzycieli. W takim wypadku sąd upadłościowy przejmie oba wnioski do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia jednym postanowieniem.

Nowa ustawa przewiduje cztery tryby restrukturyzacji zobowiązań i majątku osoby zagrożonej niewypłacalnością, bądź już niewypłacalnej. Są nimi:

• postępowanie o zatwierdzenie układu,
• przyspieszone postępowanie układowe,
• postępowanie układowe,
• postępowanie sanacyjne.

Ustawa zakłada także możliwość przechodzenia pomiędzy tymi postępowaniami w ich toku, jak również przejścia do postępowania upadłościowego.

5. Ordynacja podatkowa

Wśród instytucji istotnych z punktu widzenia prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki prawa handlowego, bądź spółki cywilnej zwrócić należy uwagę na następujące zmiany dotyczące: 

1.spółek cywilnych:

a. powstanie możliwość zaliczenia nadpłaty spółki cywilnej na rzecz jej wspólników (zob. art. 76 o.p.),

b. rozszerzenie odpowiedzialności wspólników za zaległości podatkowe spółki z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po rozwiązaniu spółki, bądź niektórych zaległości powstały po jej rozwiązaniu (zob. art. 115 o.p.),

c.zniesiony został wymóg zawiadamiania o kontroli mającej na celu weryfikację faktu zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej (zob. art. 282c o.p.),

2. spółek prawa handlowego:

a. możliwe będzie doręczenie pisma adresowanego do spółki jej prokurentowi (zob. art. 151 o.p.),

b. w niektórych przypadkach możliwe będzie doręczanie pism adresowanych do spółki osobom uprawnionym do jej reprezentowania (zob. art. 151a o.p.),

c. organ podatkowy uzyska możliwość powołania tymczasowego pełnomocnika szczególnego do jej reprezentowania do czasu ustanowienia kuratora przez sąd (zob. art. 138m i n. o.p.),

d. wprowadzona zostaje możliwość nałożenia kary porządkowej na osoby reprezentujące spółkę (zob. art. 262 o.p.),

e. zniesiony został wymóg zawiadamiania o kontroli mającej na celu weryfikację faktu zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej (zob. art. 282c o.p.),

3. tylko spółek osobowych:

a. wprowadzenie odpowiedzialności spółki za zobowiązania podatkowe wniesionego do niej przedsiębiorstwa wspólnika (zob. art. 112c o.p.),

b. rozszerzenie odpowiedzialności wspólników za zaległości podatkowe spółki z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po rozwiązaniu spółki, bądź niektórych zaległości powstały po jej rozwiązaniu (zob. art. 115 o.p.),

4.tylko spółek kapitałowych:

a. możliwość złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty przez spółki, które tworzyły grupę kapitałową (zob. art. 75 o.p.),

b. wprowadzenie nowych przesłanek zwalniających członków zarządu z odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki (zob. art. 116 o.p.),

c. rozszerzenie odpowiedzialności członków zarządu za zaległości podatkowe spółki powstałe, bądź wymagalne po zakończeniu jej likwidacji (zob. art. 116 o.p.),

d. wprowadzenie odpowiedzialności likwidatora za zobowiązania podatkowe spółki powstałe w toku likwidacji (zob. art. 116b o.p.).

Michał Koralewski