Rodzaje odpowiedzialności…

Subsydiarna a solidarna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jawnej

1. Stan prawny
   Zgodnie z art. 31 § 1 k.s.h., wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika). Natomiast w myśl art. 22 § 2 k.s.h., każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.

   W omawianym orzeczeniu Sąd Najwyższy zajął się nie tylko wyjaśnieniem obu pojęć (subsydiarnej i solidarnej odpowiedzialności), ale także ich wzajemnej relacji.

2. Orzeczenie sądu
   1. Współodpowiedzialność za długi spółki jawnej jest zarazem solidarna (art. 22 § 2 k.s.h.) i subsydiarna (art. 31 § 1 k.s.h.). Subsydiarność wyznacza kolejność zaspokojenia roszczeń, natomiast solidarność występuje wówczas, gdy nie ma różnej kolejności zaspokojenia. Ze względu na samodzielną podmiotowość spółki jawnej trzeba stwierdzić, że w pierwszej kolejności to ta spółka odpowiada za długi. W konsekwencji wspólnicy odpowiadają za jej długi dopiero wtedy, gdy powstaje bezskuteczność egzekucji z majątku spółki (art. 31 § 1 k.s.h.). Subsydiarność ma zatem pierwszeństwo przed solidarnością. Inaczej mówiąc, zastosowanie zasady subsydiarności wyznacza chwilę, od której odpowiedzialność jest solidarna. 
   2.  Wspólnik na podstawie art. 35 § 1 k.s.h. może podnieść zarzut przedawnienia roszczenia przeciwko spółce.
   3. Przewidziana w art. 22 § 2 k.s.h. solidarność ma swoisty charakter, gdyż jej skutki zostały w pierwszej kolejności określone w przepisach szczególnych, tj. w kodeksie spółek handlowych, a nie w przepisach kodeksu cywilnego, w szczególności co do możliwości zgłoszenia zarzutów przez wspólnika wobec wierzycieli spółki. Nie ma wątpliwości, że wspólnikowi przysługują zarzuty osobiste wobec wierzyciela (art. 375 § 1 k.c. w związku z art. 22 § 2 i art. 2 k.s.h.), jednak zarzuty wynikające z umowy podstawowej łączącej spółkę jawną z wierzycielem nie są zarzutami osobistymi wspólnika; są to zarzuty przysługujące spółce, na które może się on powołać tylko z mocy art. 35 § 1 k.s.h., „przejęte” od spółki w ramach odpowiedzialności za cudzy dług. Ta pochodność zarzutów oznacza, że muszą one rzeczywiście przysługiwać spółce w chwili zgłoszenia ich wobec wierzyciela.
3. Praktyczne znaczenie orzeczenia
   Przedmiotowy wyrok porządkuje i wyjaśnia pojęcia „subsydiarności” oraz „solidarności” jako cech odpowiedzialności wspólników spółki jawnej za jej zobowiązania. Wierzyciel pragnący egzekwować swoją wierzytelność przysługującą mu względem spółki od jej wspólników musi zatem w pierwszej kolejności wykazać bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. Dopiero ziszczenie się tej przesłanki aktywuje solidarną odpowiedzialność wspólników za jej zobowiązania.
   Podkreślenia wymaga również fakt, że Sąd Najwyższy potwierdził możliwość zgłaszania przez wspólnika zarzutu przedawnienia roszczenia przeciwko spółce.
4. Sygnatura
   Wyrok Sądu Najwyższego z 18 czerwca 2010 roku, sygn. I CSK 453/09, opublikowany na stronie internetowej Sądu Najwyższego, http://www.sn.pl.