Przekształcenie spółki na żądanie spadkobierców

Przekształcenie spółki na żądanie spadkobierców

W przypadku śmierci wspólnika spółki jawnej (albo innej spółki osobowej) jego spadkobierca może żądać przekształcenia tej spółki w spółkę komandytową i przyznania statusu komandytariusza. Spółka powinna uwzględnić żądanie spadkobiercy zmarłego wspólnika, chyba że pozostali wspólnicy podejmą uchwałę o rozwiązaniu spółki. Przedmiotowa regulacja odnosi się zatem wyłącznie do spółki jawnej i nie można jej stosować, nawet w drodze analogii do przekształceń innych spółek osobowych. Jak słusznie zwrócono uwagę w doktrynie, konstrukcja prawna uregulowana w art. 583 k.s.h. znajduje zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy spadkobierca wstąpił do spółki osobowej w następstwie dziedziczenia praw członkowskich zmarłego na podstawie istniejących postanowień umowy spółki (art. 60 § 1 k.s.h.). Nie sposób przyjąć, że spadkobierca może wystąpić z żądaniem przekształcenia w każdej sytuacji, niezależnie od tego, czy umowa spółki dopuszcza dziedziczenie praw członkowskich.

Wspólnicy spółki jawnej są w zasadzie związani żądaniem spadkobiercy zmarłego wspólnika, który wstąpił do spółki. Niemniej, ustawodawca pozwala pozostałym wspólnikom na pewną jego modyfikację. Mianowicie, żądanie spadkobiercy zmarłego wspólnika uważa się również za uwzględnione, gdy pozostali wspólnicy powzięli uchwałę o przekształceniu spółki jawnej w spółkę komandytowo-akcyjną, przyznając temu spadkobiercy status akcjonariusza tejże spółki. Spadkobierca nie może się sprzeciwić takiej formie wykonania zgłoszonego przez niego żądania przekształcenia. Samo zaś żądanie spadkobierca może zgłosić w terminie sześciu miesięcy, licząc od dnia stwierdzenia nabycia spadku. Spadkobierca przy tym może jedynie domagać się przekształcenia spółki jawnej w spółkę komandytową. Nie ma on uprawienia do żądania przekształcenia w spółkę komandytowo-akcyjną i przyznanie mu statusu akcjonariusza tejże spółki

Do przekształcenia spółki jawnej dokonywanego na żądanie spadkobiercy, nie stosuje się przepisów o uproszczonym przekształceniu. Oznacza to, że wspólnicy spółki jawnej mają obowiązek:

• sporządzić plan przekształcenia,
• zawiadomić wszystkich wspólników o zamiarze przekształcenia,
• umożliwić poszczególnym wspólnikom przeglądanie dokumentów związanych z przekształceniem, w tym w szczególności planu przekształcenia oraz opinii sporządzonej przez biegłego rewidenta.

Wystąpienie przez spadkobiercę z omawianym żądaniem jest dla niego korzystne, nawet gdy nie zostanie ono uwzględnione. Jeżeli bowiem, w terminie sześciu miesięcy od stwierdzenia nabycia spadku spadkobierca ten uzyskałby status komandytariusza lub akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej albo w tym czasie spółka zostałaby rozwiązana, to jego odpowiedzialność za zobowiązania spółki dotychczas powstałe regulować będą przepisów prawa spadkowego.

Aby zatem doszło do ograniczenia odpowiedzialności spadkobiercy za zobowiązania spółki, konieczne jest wpisanie przekształcenia we ww. terminie. Dopiero bowiem z dniem przekształcenia spadkobierca uzyska status komandytariusza spółki komandytowej, bądź akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej. W braku dochowania przedmiotowego terminu, spadkobierca, który wstąpił do spółki jawnej na miejsce zmarłego wspólnika, odpowiadać będzie na tożsamych zasadach, jak pozostali wspólnicy spółki jawnej. W praktyce zatem bez ograniczeń.

Kwestią sporną w doktrynie i niewyjaśnioną dotychczas przez ustawodawcę jest przypadek, gdy wspólnicy spółki jawnej, pomimo wystąpienia ze stosownym żądaniem przez spadkobiercę, nie dokonają przekształcenia. Wśród zgłaszanych rozwiązań wskazuje się na: możliwość wystąpienia spadkobiercy ze spółki, wystąpienie z powództwem o rozwiązanie spółki, bądź też powództwem przeciwko pozostałym wspólnikom o stwierdzenie obowiązku przekształcenia spółki[3].

Nic nie stoi jednakże na przeszkodzie, aby wszyscy wspólnicy spółki jawnej, w tym spadkobierca zmarłego wspólnika, uzgodnili przekształcenie w jeszcze inną spółkę handlową. Do tego przekształcenia nie będą wszakże stosowane przepisy art. 583 k.s.h., a przepisy regulujące właściwy rodzaj przekształcenia.

Przechodząc natomiast do elementów procedury przekształcenia oraz ich rozmieszczenia w czasie, wskazać można na poniższy podział czynności:

1. Faza właścicielska – powzięcie decyzji przez wspólników spółki mającej podlegać przekształceniu o poddaniu jej przedmiotowej procedurze, wybór typu spółki przekształconej, przeprowadzenie prawno-podatkowych analiz mających na celu sprawdzenie zasadności transformacji, uzgodnienie kształtu umowy albo statutu spółki przekształconej, a także jej składu osobowego oraz praw przyznanych poszczególnym wspólnikom po przekształceniu,
2. Faza menedżerska – przygotowanie dokumentów wymaganych w danej procedurze przekształceniowej, w szczególności planu przekształcenia, wyceny aktywów i pasywów, projektów uchwały w sprawie przekształcenia oraz umowy, bądź statutu spółki przekształconej. W fazie tej wspólnicy spółki mogą korzystać z przyznanych im uprawnień, np. do zapoznawania się z dokumentacją przekształcenia.

Powzięcie uchwały o przekształceniu spółki oraz złożenie oświadczeń przez wspólników o ich uczestnictwie w spółce przekształconej.

3. Faz rejestrowa – dokonanie wymaganych przez prawo ogłoszeń, powiadomień i zgłoszeń, w tym złożenie wniosku o wpis przekształcenia do sądu rejestrowego oraz ogłoszenie o przekształceniu,
4. Faza spółki przekształconej – rozpoczyna się po wpisaniu połączenia do rejestru. W pierwszej kolejności należy powiadomić kontrahentów o transformacji podmiotowej. Ze względu na zasadę kontynuacji nie jest konieczne aneksowanie zawartych jeszcze przez spółkę przekształcaną umów. Niemniej, powiadomienie kontrahentów ma na celu m.in. doprowadzenie do wystawiania faktur na nową spółkę. Ponadto, jeżeli firma spółki przekształconej różni się od firmy spółki przekształcanej – poza dodatkiem wskazującym na formę prawną spółki – konieczne jest podawanie przez rok od wpisu przekształcenia dotychczasowej nazwy z dopiskiem „dawniej”.

Przedstawiając powyższe fazy na osi czasu, po powzięciu biznesowej decyzji o przekształceniu spółki należy kolejno:

• opracować dokumentację księgowo-rachunkową spółki mającą stać się załącznikami do planu przekształcenia, tj. wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej, sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia, przy zastosowaniu takich samych metod i w takim samym układzie, jak ostatnie roczne sprawozdanie finansowe,
• sporządzenie dokumentacji prawnej przekształcenia, tj. planu przekształcenia, projektu uchwały w sprawie przekształcenia, projektu umowy albo statutu spółki przekształconej,
• złożenie wniosku do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego rewidenta do zbadania planu przekształcenia wraz z załącznikami pod kątem jego poprawności i rzetelności,
• po sporządzeniu opinii przez biegłego rewidenta – spółka zawiadamia wspólników o zamiarze powzięcia uchwały o przekształceniu spółki dwukrotnie, w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie i nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem powzięcia tej uchwały,
• zwołanie zgromadzenia wspólników, bądź walnego zgromadzenia w celu powzięcia uchwały przekształceniowej,
• w przypadku, gdy nie wszyscy wspólnicy uczestniczyli w zgromadzeniu, należy wezwać ich do złożenia oświadczenia o uczestnictwie w spółce przekształconej, a gdy takie oświadczenie nie zostałoby złożone przez któregokolwiek ze wspólników, rozliczenie się z nim,
• złożenie do sądu rejestrowego wniosku o wpis przekształcenia oraz o ogłoszenie o przekształceniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, względnie również w innym czasopiśmie wskazanym w umowie spółki,
• po dniu przekształcenia, powiadomienie kontrahentów o zmianie formy prawnej, w jakiej prowadzona jest działalność, aktualizacja informacji w innych rejestrach, ewidencjach lub księgach, np. w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców, księdze wieczystej, ewidencji gruntów i budynków, itp. Jeżeli spółka przekształcana była stroną w postępowaniach sądowych albo administracyjnych, należy powiadomić właściwy sąd lub organ administracji o dokonanym przekształceniu,
• zaprowadzenie dokumentacji, której prowadzenie jest obowiązkowe dla typu spółki przekształconej, np. utworzenie księgi udziałów , czy też otwarcie ksiąg rachunkowych,
• posługiwanie się przez okres roku od dnia przekształcenia firmą spółki przekształconej z dopiskiem wskazującym na firmę spółki przekształcanej, o ile różnią się one między sobą nie tylko formą prawną.

W przypadku przekształcenia spółki jawnej, w której wszyscy wspólnicy prowadzili sprawy spółki, nie stosuje się następujących ogólnych wymogów przekształcenia:

• sporządzenie planu przekształcenia,
• poddanie planu przekształcenia badaniu przez biegłego rewidenta pod względem poprawności i rzetelności,
• zawiadomienie wspólników o zamiarze przekształcenia,
• uprawnienia wspólników spółki przekształcanej do przeglądania dokumentów związanych z przekształceniem oraz wydania wspólnikom bezpłatnie odpisów tych dokumentów.

Uproszczenie nie dotyczy wszakże:

• obowiązku przygotowania następujących dokumentów:
  • projektu uchwały w sprawie przekształcenia spółki,
  • projektu umowy albo statutu spółki przekształconej – w zależności od rodzaju spółki przekształconej,
  • wyceny składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej,
  • sprawozdania finansowe sporządzonego dla celów przekształcenia, przy zastosowaniu takich samych metod i w takim samym układzie, jak ostatnie roczne sprawozdanie finansowe,
• poddania wyceny aktywów i pasywów spółki badaniu biegłego rewidenta.

W celu wykonania ostatniego z obowiązków, tj. poddania wyceny aktywów i pasywów spółki badaniu biegłego rewidenta, spółka przekształcana powinna zwrócić się do właściwego dla niej sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego rewidenta. W uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych. Następnie, biegły rewident, w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, sporządzi na piśmie szczegółową opinię i złoży ją wraz ze ww. wyceną sądowi rejestrowemu oraz spółce przekształcanej.

Kluczowe dla możliwości skorzystania z opisywanych uproszczeń jest wykazanie, że wszyscy wspólnicy spółki prowadzą jej sprawy. Przy czym, ocena czy wszyscy wspólnicy prowadzili sprawy spółki powinna być oparta wyłącznie o kryterium prawne a nie faktyczne, to oznacza że nawet jeżeli jakiś wspólnik spółki jawnej albo partnerskiej fatycznie nie prowadził spraw spółki mając taką możliwość od strony prawnej będzie można do takiej spółki zastosować uproszczoną procedurę przekształcenia.

Innymi słowy, z procedury uproszczonej będą mogły skorzystać te spółki, których umowy nie ograniczają wspólników w prowadzeniu spraw tychże spółek. Natomiast, jeżeli mocą umowy spółki prawo do prowadzenia jej spraw przyznano tylko niektórym wspólnikom, to spółka taka nie będzie uprawniona do dokonania przekształcenia korzystając z przedmiotowych uproszczeń.

Sukcesja w biznesie to planowanie strategiczne mające na celu ukształtowanie zasad przejęcia przedsiębiorstwa przez następców. Pomożemy zaplanować proces sukcesji oraz wdrożyć go w życie. Świadczymy profesjonalne usługi prawne i podatkowe mające na celu optymalizację procesu przekazywania spółek i przedsiębiorstw. Działamy w interesie właścicieli, wspólników, spadkobierców, zarządów, a także samych spółek.

Zapraszamy do zapoznania się z naszymi artykułami oraz do kontaktu z naszą Kancelarią. Oferujemy elastyczne i konkurencyjne zasady współpracy