Krajowe łączenie…

Krajowe łączenie się spółek

1.1. Spółki podlegające łączeniu się.

Wszystkie spółki handlowe tj. spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna) i spółki osobowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo – akcyjna) mogą się łączyć (491 § 1 k.s.h[1].). Spółka osobowa nie może być jednak formą docelową połączenia. Należy pamiętać, iż spółka w organizacji (art. 11 k.s.h.) nie podlega łączeniu się. Wynika to z następujących przyczyn:

1. Jest to sprzeczne z ich celem (ich celem jest powstanie sp. z o.o.),
2. stosuje się do nich jedynie odpowiednio przepisy o spółkach kapitałowych,
3. mają charakter przejściowy,
4. sąd rejestrowego nie ma możliwości kontroli nad spółkami w organizacji.

1.2. Sposoby łączenia się.

Spółki mogą łączyć się w dwojaki sposób:

1. poprzez inkorporacje (przez przejęcie) tzn. przez przeniesienie majątku spółki X (spółki przejmowanej) na inną spółkę Y (spółkę przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka Y wydaje wspólnikom spółki X albo
2. poprzez fuzję (przez zawiązanie nowej spółki kapitałowej A) tzn. na spółkę A przechodzi cały majątek wszystkich łączących się spółek np. B, C i D.

1.3. Cele połączenia.

Wśród celów towarzyszących łączeniu się spółek można wymienić:

1. chęć uzyskania szerszego dostępu do rynku,
2. chęć stworzenia bardziej stabilnego materialnie podmiotu,
3. chęć wykorzystania np. sieci sprzedaży klienteli, instrumentów marketingowych drugiej spółki,
4. umożliwienie słabszej spółce kontynuowanie działalności gospodarczej,
5. chęć skoncentrowania kapitału (przy uwzględnieniu regulacji chroniących konkurencję[2]),
6. chęć koncentracji kapitału,
7. chęć uzyskania wyższej efektywności gospodarczej,
8. chęć nabycia majątku innej spółki po niższych kosztach,
9. chęć ograniczenia konkurencji,
10. chęć osiągnięcia tzw. efektu synergii operacyjnej tj. osiągnięciu pewnych dodatkowych korzyści, nieosiągalnych w przypadku, gdyby spółki działały osobno np. wzrost zyskowności lub zwiększeniu wartości zintegrowanego przedsiębiorstwa,
11. chęć uzyskania efektu skali tj. zwiększenie produkcji lub rozszerzenie świadczonych usług, któremu towarzyszy zmniejszenie kosztów (niższe koszty działań marketingowych, reklamy, zarządzania spółką),
12. chęć przejęcia kontroli nad drugą spółką.

Ww. zamierzenia stanowią jedynie przykładowe wyliczenie motywów mających wpływ na  decyzje władz spółek łączących się w przedmiocie łączenia. Każdy jednak przypadek łączenia może być zainicjowały z uwagi na indywidualne, konkretne potrzeby danego przedsiębiorcy.

1.4. Etapy łączenia się z udziałem spółek.

Łączenie się spółek to proces, na który składają się następujące etapy:

1. faza przygotowawcza,
2. faza właścicielska,
3. rejestracja i ogłoszenie.

1.4.a. Etapy łączenia się z udziałem spółek kapitałowych:

Faza przygotowawcza (menedżerska) z udziałem spółek kapitałowych rozpoczyna się od decyzji zarządu o wszczęciu procedury połączenia. Zwykle jest ona poprzedzona czynnościami due dilligence, jednakże nie podlega to regulacjom k.s.h. Procedura zaczyna się od wspólnego opracowania przez Zarządy wszystkich łączących się spółek wspólnego planu połączenia sporządzonego na piśmie. Ta czynność nie jest uznawana za czynność prawną, a przez to również nie jest umową cywilnoprawną.

Plan połączenia musi zawierać następujące dane (art. 499 § 1 k.s.h.):

1. typ, firmę i siedzibę każdej z łączących się spółek, sposób łączenia, a w przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki – również typ, firmę i siedzibę tej spółki,
2. stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat,
3. zasady dotyczące przyznania udziałów albo akcji w spółce przejmującej bądź w spółce nowo zawiązanej,
4. dzień, od którego udziały albo akcje, o których mowa w pkt 3, uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej,
5. prawa przyznane przez spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce przejmowanej bądź w spółkach łączących się przez zawiązanie nowej spółki,
6. szczególne korzyści dla członków organów łączących się spółek, a także innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane.

 Do planu połączenia załączone powinny zostać następujące dokumenty (art. 499 § 2 k.s.h.):

1. projekt uchwał o połączeniu spółek,
2. projekt zmian umowy albo statutu spółki przejmującej bądź projekt umowy albo statutu spółki nowo zawiązanej,
3. ustalenie wartości majątku spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia,
4. oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki sporządzoną dla celów połączenia na dzień, o którym mowa w pkt 3, przy wykorzystaniu tych samych metod i w takim samym układzie jak ostatni bilans roczny.

Tak sporządzony plan połączenia należy zgłosić wraz z wnioskiem o ustanowienie biegłego/biegłych do sądu rejestrowego, w którym zarejestrowana jest spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązywana. Biegli będą badać plan pod względem poprawności i rzetelności (art. 502 § 1 k.s.h.). Zgłoszenie to nie odbywa się na formularzu, ale w zwykłej formie pisemnej. Zgłoszenie podlega opłacie z tytułu ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (§ 8 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości[3]). Do ogłoszenia powinno dojść najpóźniej na miesiąc przed planowanym Zgromadzeniem Wspólników (sp. z o.o.) lub Walnym Zgromadzeniem (S.A.). Plan połączenia uzupełniony jest pisemnym sprawozdaniem zarządu, które uzasadnia połączenie, wskazuje na jego podstawy prawne i ekonomiczne lub wskazuje na trudności z wyceną udziałów lub akcji, jeżeli takie miały miejsce (art. 501 k.s.h.). Faza przygotowawcza kończy się zawiadomieniem wspólników o połączeniu, w którym m.in. wskazuje się na numer Monitora Sądowego i Gospodarczego, w którym dokonano ogłoszenia planu.

Faza właścicielska polega na podjęciu uchwały zatwierdzającej połączenie oraz zmiany w umowie spółki lub jej statucie. Uchwała zapada większością ¾ głosów pod warunkiem, że ½ kapitału zakładowego jest reprezentowana na Zgromadzeniu Wspólników lub Walnym Zgromadzeniu, chyba że umowa sp. z o.o. bądź statut S.A. przewiduje większość wyższą od 3/4. W przypadku spółki publicznej konieczne jest uzyskanie większości 2/3. Fazy tej nie będzie w przypadku uproszczonego łączenia przez przejęcie (art. 516 k.s.h.).

W przypadku zatwierdzenia uchwały i umowy/statutu spółki o nowym brzmieniu następuje faza rejestracji i ogłoszeń (sądowa).

1.4.b. Etapy łączenia się z udziałem spółek osobowych:

Faza przygotowawcza z udziałem spółek osobowych rozpoczyna się od decyzji wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki o wszczęciu procedury łączenia się spółek. Na piśmie ww. wspólnicy opracowują plan połączenia.

Plan połączenia zawiera typ, firmę i siedzibę każdej z łączących się spółek, sposób łączenia, a w przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki – również typ, firmę i siedzibę tej spółki, liczbę i wartość udziałów albo akcji spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej, przyznanych wspólnikom łączącej się spółki osobowej, oraz wysokość ewentualnych dopłat, dzień, od którego udziały albo akcje przyznane wspólnikom łączącej się spółki osobowej uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej, szczególne korzyści dla wspólników łączącej się spółki osobowej, a także innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane (art. 518 k.s.h.). Nie zawsze istnieje obowiązek sporządzenia planu połączenia. Jednakże w

każdym przypadku konieczne jest sporządzenie projektu uchwał o połączeniu spółek, projektu umowy spółki z o.o., dokumentu zawierającego ustalenie wartości majątków łączących się spółek osobowych na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia oraz oświadczenia o stanie księgowym każdej z łączących się spółek sporządzone na ten dzień.

Plan połączenia podlega zgłoszeniu do rejestru. Co jest charakterystyczne dla połączeń z udziałem spółek osobowych to to, że plan nie zawsze jest badany przez biegłego. Biegły oceniać będzie plan połączenia w przypadku, gdy spółką przejmującą lub nowo zawiązaną jest S.A. lub gdy jedną z łączących się spółek jest spółka komandytowo – akcyjna albo w przypadku, gdy taki wniosek złoży co najmniej jeden ze wspólników (art. 520 k.s.h.). Faza przygotowawcza kończy się zawiadomieniem wspólników, którzy nie sporządzali planu, nie później niż na 6 tygodni przed planowanym dniem powzięcia uchwały. Zwykle odbywa się to za pomocą listu poleconego.

Faza właścicielska polega na podjęciu uchwał zatwierdzających plan połączenia oraz nowe brzmienie umowy bądź statutu spółki w protokole sporządzonym przez notariusza. W przypadku spółek osobowych uchwała zapada, jeżeli „za” opowiedzą się wszyscy wspólnicy (komplementariusze). Uchwała zatwierdza połączenia spółki komandytowej bądź komandytowo – akcyjnej jedynie w przypadku, gdy również komandytariusze oraz akcjonariusze reprezentujący co najmniej 3/4  sumy komandytowej bądź kapitału zakładowego zagłosują za przyjęciem planu . Faza ta kończy się rejestracją i ogłoszeniem o połączeniu.

1.5. Rejestracja połączenia.

Połączenie, aby doszło do skutku musi poprzedzać zarejestrowanie uchwały zatwierdzającej plan połączenia w Sądzie Rejonowym, Wydziale Gospodarczym – Krajowym Rejestrze Sądowym. Rejestracja następuje na wniosek składany na urzędowym formularzu (art. 19 ust. 1 i 2 u.k.r.s.). Jeżeli chodzi o łączenie się spółki:

1. jawnej, partnerskiej, komandytowej należy wypełnić formularz Z1 oraz ZH;
2. komandytowo – akcyjnej należy wypełnić formularz Z2 oraz ZH;
3. z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej należy wypełnić formularz Z3 oraz ZH.

W przypadku łączenia się spółek kapitałowych zgłoszenia dokonuje zarząd każdej z łączących się spółek (art. 507 k.s.h.), natomiast w przypadku spółek osobowych zgłoszenia dokonują wszyscy wspólnicy mających prawo prowadzenia spraw spółki. We wniosku wskazuje się na okoliczność czy łącząca się spółka jest spółką przejmującą czy przejmowaną. W wyniku wniosku wpisywana jest wzmianka.

Wniosek o wpisanie uchwały należy odróżnić od podwyższenia kapitału spółki przejmującej lub rejestracji nowego podmiotu w wyniku podjęcia ww. uchwał. W przypadku połączenia przez przejęcie wypełniamy wniosek na formularzu Z3 oraz załączamy formularz ZH. Natomiast w przypadku fuzji wypełnia się formularz W3 (sp. z o.o.) albo W4 (S.A.) oraz WH. W zależności od konkretnego stanu faktycznego wypełnia się również inne formularze.

Sąd właściwy dla spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej zawiadamia pozostałe sądy rejestrowe o postanowieniu w przedmiocie wpisania połączenia do rejestru. Na tej podstawie dochodzi do wykreślenia spółek przejmowanych lub łączących się w wyniku połączenia. Wniosek podlega opłacie w wysokości 500 zł (w przypadku rejestracji nowej spółki) albo 250 zł (w przypadku zmiany w rejestrze). Takie same opłaty należą się również z tytułu ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wykreślenia natomiast następują z urzędu zatem nie podlega opłatom.

1.6. Skutki połączenia.

Wśród skutków połączenia można wyróżnić:

1. sukcesję uniwersalną co do stosunków cywilnoprawnych np. umowy najmu (przejście praw),
2. sukcesję ograniczoną co do stosunków administracyjnoprawnych np. decyzji administracyjnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej np. art. 6 ust. 4 prawa dewizowego, który stanowi, że zezwolenie dewizowe nie przechodzi w wyniku łączenia się lub wynika to wprost ze stosunku administracyjnoprawnego (przejście praw),
3. przejście praw udziałowych na spółkę przejmującą przy uwzględnieniu zasady co najmniej równoważnego uprzywilejowania,
4. przejście praw i obowiązków pracowniczych np. umów o pracę,
5. odpowiedzialność wspólników łączącej się spółki osobowej za zobowiązania tej spółki powstałe przed dniem połączenia przez okres 3 lat od dnia połączenia.