Fundacja rodzinna

Fundacja rodzinna

Podobnie jak w poprzednim podrozdziale, opis ten formy sukcesji rozpocząć należy od wyjaśnienia czym jest fundacja rodzinna, jak ją założyć oraz do czego i przez kogo może być ona wykorzystywana. Przedmiotowa jednostka organizacyjna uregulowana została przepisami ustawy z 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna to:

• osoba prawna – podmiot odrębny od fundatora i beneficjentów, samodzielnie odpowiadający za swoje zobowiązania, mogący nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, a także posiadać mienie we własnym imieniu i na własną rzecz,
• przedsiębiorca – fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą, jeżeli prowadzi ją w ograniczonym zakresie, może korzystać z preferencji podatkowych na wzór tzw. estońskiego CIT,
• źródło zarobku dla fundatora i beneficjentów fundacji – zyski z działalności gospodarczej fundacji mogą być transferowane na bieżąco do beneficjentów,
• forma ochrony prywatnego majątku fundatora – fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji powstałe po jej założeniu; fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem, w tym z tytułu obowiązku alimentacyjnego,
• jednostka organizacyjna pozwalająca na uregulowanie zasad sukcesji po zmarłej osobie fizycznej (fundatorze) – fundacja rodzinna nie ulega likwidacji z powodu śmierci fundatora. Może ona nadal prowadzić działalność i wypłacać świadczenia beneficjentom,
• jednostka posiadająca wybieralne organy – zarząd i radę nadzorczą (fakultatywnie), to pozwala na rozdział funkcji zarządczych od nadzorczych, podział obowiązków w rodzinie oraz przyuczenie następców do kontynuowania działalności gospodarczej po śmierci fundatora.

Powstanie fundacji rodzinnej

Procedura założenia fundacji rodzinnej składa się z kilku etapów:

• złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie,
• sporządzenie w akcie notarialnym statutu fundacji rodzinnej,
• sporządzenie spisu mienia fundacji,
• powołanie piastunów organów fundacji. W fundacji rodzinnej obligatoryjnie funkcjonuje zarząd oraz zgromadzenie beneficjentów. Dodatkowo możliwe jest ustanowienie rady nadzorczej,
• przekazanie przez fundatora majątku do fundacji rodzinnej o wartości co najmniej 100 tys. zł,
• zgłoszenie fundacji rodzinnej do prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim rejestru fundacji rodzinnych. Fundacji rodzinnej nie wpisuje się do KRS.

Z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu powstaje fundacja rodzinna w organizacji. Fundacja rodzinna w organizacji zarządza we własnym imieniu posiadanym majątkiem i zapewnia jego ochronę, w szczególności nabywa prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciąga zobowiązania, pozywa i jest pozywana.

Fundacja rodzinna w organizacji jest reprezentowana przez fundatora lub pełnomocnika powołanego przez fundatora. Osoby te odpowiadają względem fundacji za szkody wyrządzone w czasie zarządzania fundacją w organizacji. Fundacja rodzinna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych staje się fundacją rodzinną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków fundacji rodzinnej w organizacji.

Fundator a beneficjent fundacji

Fundator to osoba ustanawiająca fundację oraz wyposażająca ją w określone mienie. Fundatorem może być:

• wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie,
• fundacja rodzinna może być ustanowiona przez więcej niż jednego fundatora, chyba że ustanowiono ją w testamencie,
• fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej,
• fundator ustanawia statut fundacji rodzinnej,
• fundator wskazuje beneficjentów fundacji rodzinnej.

Beneficjenci fundacji to osoby wskazane w statucie fundacji rodzinnej, na rzecz których fundacja zobowiązana jest spełniać określone w statucie świadczenia. Mogą to być świadczenia pieniężne (np. okresowe wypłaty z zysku fundacji), bądź rzeczowe, w tym zapewnienie beneficjentom dostępu do określonych usług (opieka zdrowotna, kształcenie, itp.).

Beneficjentami fundacji rodzinnej mogą być natomiast osoby fizyczne lub organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego – wskazane w statucie fundacji. Co ciekawe beneficjentem fundacji może być również sam fundator lub fundatorzy. Beneficjenci fundacji tworzą także zgromadzenie beneficjentów, które:

• udziela absolutorium członkom organów fundacji rodzinnej,
• rozpatruje i zatwierdza sprawozdanie finansowe oraz wybiera audytora,
• decyduje o podziale i pokryciu wyniku finansowego,
• jeżeli w fundacji nie ustanowiono rady nadzorczej, zgromadzenie beneficjentów wybiera zarząd fundacji,
• po śmierci fundatora zgromadzenie beneficjentów wybiera członków rady nadzorczej.

Fundacja rodzinna a spółka cywilna

Fundacja rodzinna założona w formie oświadczenia zamieszczonego w akcie notarialnym może mieć kilku fundatorów. Fundatorami takimi mogą być zatem wspólnicy spółki cywilnej, którzy wniosą do fundacji mienie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w tej formie.

W przypadku, gdy fundacja rodzinna ma więcej niż jednego fundatora, wykonują oni prawa i obowiązki fundatora wspólnie, chyba że statut fundacji stanowi inaczej. Fundatorzy mogą zatem uzgodnić pomiędzy sobą zakres praw i obowiązków każdego z nich.

Również zmiana beneficjenta takiej fundacji lub jego uprawnień jest dokonywana za zgodą pozostałych fundatorów, chyba że statut stanowi inaczej. Zmiana może polegać m.in. na usunięciu z listy beneficjentów jednego, bądź kilku fundatorów albo członków ich najbliższych rodzin. Sam sposób wyrażania zgody na ww. zmiany może podlegać dalszym modyfikacjom. Od pełnej jednomyślności, po wprowadzenie większości kwalifikowanej, bezwzględnej, czy nawet prawa veta jednego z fundatorów.

Na marginesie należy dodać, że jeżeli mienie do fundacji rodzinnej wnosi więcej aniżeli jeden fundator, konieczne jest ustalenie proporcji wartości mienia wniesionego. Wymagane jest to na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych. Natomiast, w przypadku gdy do fundacji rodzinnej mienie wnosi wspólny zstępny, wstępny albo rodzeństwo więcej niż jednego fundatora, mienie uważa się za wniesione przez wszystkich tych fundatorów w równych częściach.

Przedmiotową proporcję określa się w części, w jakiej pozostaje suma wartości składników mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przypadająca na tego fundatora lub fundację rodzinną do wartości sumy mienia wniesionego przez wszystkich fundatorów i fundację rodzinną. Ustawa wymaga aby proporcja ta była ustalana każdorazowo po wniesieniu mienia do fundacji rodzinnej.

Prócz względów podatkowych, proporcja wykorzystywana jest także do podziału mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Mianowicie, podział mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej dokonywany jest proporcjonalnie do wartości mienia wniesionego przez fundatora, jego małżonka, zstępnych, wstępnych lub rodzeństwo, w stosunku do wartości mienia wniesionego przez wszystkich fundatorów, ich małżonków, zstępnych, wstępnych lub rodzeństwo, chyba że statut stanowi inaczej. Także i w tym przypadku fundatorzy mogą zatem zmienić zasady podziału i zwrotu mienia po rozwiązaniu fundacji rodzinnej.

Sukcesja w biznesie to planowanie strategiczne mające na celu ukształtowanie zasad przejęcia przedsiębiorstwa przez następców. Pomożemy zaplanować proces sukcesji oraz wdrożyć go w życie. Świadczymy profesjonalne usługi prawne i podatkowe mające na celu optymalizację procesu przekazywania spółek i przedsiębiorstw. Działamy w interesie właścicieli, wspólników, spadkobierców, zarządów, a także samych spółek.

Zapraszamy do zapoznania się z naszymi artykułami oraz do kontaktu z naszą Kancelarią. Oferujemy elastyczne i konkurencyjne zasady współpracy